Πρωτοσέλιδο

Η οικολογική κρίση και η άνοδος του μεταφασισμού

Αντίθεση

Ολόκληρο το κείμενο σε μορφή pdf

Η οικολογική κρίση επηρεάζει ριζικά τις υλικές συνθήκες της κοινωνικής αναπαραγωγής και επεκτείνεται πέρα από τις «φυσικές καταστροφές», οδηγώντας στην εμβάθυνση των αντιφάσεων που ενυπάρχουν στον καπιταλισμό. Η οικολογική κρίση δεν εκδηλώνεται μόνο σε γεγονότα όπως οι πλημμύρες, οι ξηρασίες και οι πανδημίες, αλλά παίζει επίσης άμεσο ρόλο στην τροφοδότηση συγκρούσεων, κοινωνικών αναταραχών και μαζικών εκτοπισμών. Σε ό,τι ακολουθεί, επιχειρούμε να εκθέσουμε μια ολοκληρωμένη επιχειρηματολογία για τη σύνδεση μεταξύ της οικολογικής κρίσης και της ανόδου αυτού που ονομάζουμε μεταφασιστικό ρεύμα, μια πολιτική και ιδεολογική τάση που ενισχύεται σε όλο τον κόσμο. Ο μεταφασισμός είναι η πολιτική μορφή της μετατροπής της ευρείας μαζικής αγανάκτησης για τις συνθήκες της κοινωνικής ύπαρξης σε εθνικισμό, ρατσισμό και εθνοπολιτισμικές συγκρούσεις, χωρίς να αμφισβητούνται στο ελάχιστο οι κυρίαρχες μορφές του αυταρχικού φιλελευθερισμού. Αντίθετα, λειτουργεί ως συμπλήρωμα αυτών των μορφών, λειτουργώντας ως μοχλός για την κανονικοποίηση των πολιτικών που κάποτε θεωρούνταν ακραίες και απαράδεκτες, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί έναν ψεύτικο αντίπαλο που τις νομιμοποιεί.

Η καπιταλιστική μορφή του μεταβολισμού μεταξύ κοινωνίας και φύσης

Η καπιταλιστική μορφή του μεταβολισμού μεταξύ κοινωνίας και φύσης καθορίζεται από την τάση του κεφαλαίου προς την αδιάκοπη και … Read the rest

Εισαγωγή

Η ανακοίνωση που ακολουθεί, γραμμένη τον Μάιο του 1976, αποτυπώνει την προσπάθεια μιας γενιάς επαναστατών να δώσουν προλεταριακή και διεθνιστική διέξοδο σε μια περιοχή όπου κυριαρχούν οι εθνικιστικές ιδεολογίες, ο πόλεμος και οι ψευδαισθήσεις της «εθνικής απελευθέρωσης». Σε μια διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι την 1η και 2 Μαΐου 1976, επαναστάτες από τη Μέση Ανατολή –οι μισοί από τους οποίους εκπροσωπούσαν κομμουνιστικές ομάδες και οργανώσεις– συνέταξαν ένα μανιφέστο που, απ’ όσο γνωρίζουμε, υπήρξε η πρώτη επαναστατική διακήρυξη που δημοσιεύτηκε από κοινού από Άραβες και Ισραηλινούς. Η ίδια η ύπαρξή του, λοιπόν, αποτελεί ιστορικό ορόσημο: έθεσε στο προσκήνιο την ανάγκη για ταξική ενότητα «από τα κάτω» και την υπέρβαση των εθνικών συνόρων ως αναγκαία προϋπόθεση της κοινωνικής χειραφέτησης.

Το κείμενο κινείται αποφασιστικά ενάντια στον εθνικισμό –είτε αραβικό είτε σιωνιστικό– και αναδεικνύει τον ρόλο του κεφαλαίου και των κρατικών γραφειοκρατιών ως πραγματικών υπεύθυνων για τον πόλεμο και την εκμετάλλευση. Υποστηρίζει πως ο μόνος δρόμος για τους προλετάριους της περιοχής είναι η μετατροπή του πολέμου των αφεντικών σε κοινωνική επανάσταση. Είναι, συνεπώς, μια από τις πιο καθαρές εκφράσεις του προλεταριακού διεθνισμού στην ιστορία του μεσανατολικού επαναστατικού κινήματος.

Ωστόσο, το κείμενο δεν είναι χωρίς αστοχίες. Γραμμένο στην αποπνικτική ατμόσφαιρα του λιβανέζικου εμφυλίου και … Read the rest

Πήραμε την πρωτοβουλία να μεταφράσουμε την ανακοίνωση της αντιπολεμικής συλλογικότητας Konvulsismo από το Βερολίνο που δημοσιεύτηκε ως απάντηση στην εκστρατεία απειλών, εκφοβισμού και συκοφαντίας που δέχτηκαν από τους «αναρχικούς» υποστηρικτές του κράτους και του στρατού της Ουκρανίας. Συμμεριζόμαστε απολύτως τη συνεπή κριτική των συντροφισσών και των συντρόφων της συλλογικότητας Konvulsismo στον εθνικισμό, τον μιλιταρισμό και τον καπιταλιστικό πόλεμο καθώς και την αταλάντευτη διεθνιστική αλληλεγγύη τους στην αναρχική συλλογικότητα Assembly από την Ουκρανία, τους λιποτάκτες και τους αρνητές στράτευσης από την Ουκρανία και τη Ρωσία μέχρι το Ισραήλ και κάθε άλλο πεδίο του καπιταλιστικού πολέμου. Οι διεθνιστικές, αντιπολεμικές, αντεθνικιστικές θέσεις συκοφαντούνται αντίστοιχα και στην Ελλάδα στα πλαίσια της ενίσχυσης του στρατοπεδισμού που έχει επιφέρει η κλιμάκωση των πολεμικών συγκρούσεων, η άνοδος του εθνικισμού και η όξυνση των διακρατικών ανταγωνισμών μέσα σε μια εποχή εμβάθυνσης της καπιταλιστικής κρίσης.

Αντίθεση, 6 Αυγούστου 2025

Στις 2 Αυγούστου 2025, πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο το πάρτι αλληλεγγύης Konvulsismo #2, προς υποστήριξη της συλλογικότητας Assembly από το Χάρκοβο της Ουκρανίας. Ως πολιτική ομάδα και μέσο ενημέρωσης, η συλλογικότητα Assembly καταγγέλλει την καταναγκαστική στρατολόγηση. Επίσης, καλύπτει τους κοινωνικούς αγώνες που διεξάγονται εν μέσω της ρωσικής εισβολής και κατοχής και του εντεινόμενου αυταρχισμού του ουκρανικού κράτους στο όνομα της … Read the rest

Προλεγόμενα στο «σύστημα κρατών»

Ραφαέλε Σιορτίνο, Ρομπέρ Φερό

Μετάφραση: Αντίθεση [*]

Εισαγωγή

Είναι γενικά αποδεκτό ότι ο Καρλ Μαρξ σκόπευε να αφιερώσει έναν τόμο στο κράτος, στο αρχικό σχέδιο του Κεφαλαίου — τόμο για τον οποίο δεν έγραψε καν προσχέδιο. Μετά τον Μαρξ, αρκετοί μελετητές τόνισαν την ατέλεια της μαρξικής θεωρίας σε αυτό το σημείο. Και ενώ κανείς δεν ανέλαβε ρητά να ολοκληρώσει το αρχικό μαρξικό σχέδιο σχετικά με το κράτος, ορισμένοι επιχείρησαν εν μέρει να καλύψουν αυτό το κενό. Σε αντίθεση με την κυρίαρχη άποψη, το κείμενο αυτό υποστηρίζει ότι το κράτος ως τέτοιο δεν παρουσιάζει ανυπέρβλητες δυσκολίες για τη μαρξιστική θεωρία και ότι το μαρξικό εννοιολογικό οπλοστάσιο επαρκεί για την αναλυτική διερεύνησή του. Οι θεωρητικές περιπλοκές εμφανίζονται κυρίως στη μετάβαση από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο, η οποία στο μαρξικό έργο συμπίπτει με τη μετάβαση από την έννοια του «κεφαλαίου γενικά» στην πολλαπλότητα των ανταγωνιζόμενων επιμέρους κεφαλαίων. Ακολουθώντας τη μέθοδο του Μαρξ, επιχειρούμε να σκιαγραφήσουμε τη μετάβαση από το «καπιταλιστικό κράτος εν γένει» —μια έννοια έγκυρη μόνο στο υψηλότερο επίπεδο αφαίρεσης— στην πληθυντική μορφή των κρατών, τα οποία αναπτύσσονται και αλληλοσχετίζονται μέσα σε ένα σύστημα κρατών. Κατά την άποψή μας, ένα τέτοιο σύστημα, ως πραγματική πολιτική έκφραση του … Read the rest

The rise of post-fascism

Download the article as a pdf file

Over the past 15 years, a new type of far-right political current has emerged in Greece, as in many other countries around the world. The origins of this current can be traced to the convergence of existing far-right formations and a part of the patriotic left. This process began with the Movement of the Squares and the protests against the austerity measures of the “debt bailout” agreements (also known as “Memoranda”),[1] continued with the nationalist demonstrations against the Prespes Agreement,[2] and culminated in the movement of pandemic and vaccination denialism, which also attracted individuals and groups from the anti-authoritarian milieu.[3]

In our written interventions last year against this new reactionary current, we focused mainly on “individualistic irrationalism, of extreme right-wing or postmodern flavor”, as the ideological background of the convergence of the far right, on the one hand, and a part of the left and the anti-authoritarian milieu on the other. We examined how both sides reject modernity and Enlightenment altogether. We discussed the ideologically nationalist, reactionary opposition to “globalization” and “imperialism” as an element that inspires both wings. We argued that the fundamental position of … Read the rest

Τα τελευταία 15 χρόνια συγκροτήθηκε στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου, ένα ακροδεξιό πολιτικό ρεύμα νέου τύπου. Οι απαρχές της συγκρότησής του εντοπίζονται στη σύγκλιση υφιστάμενων ακροδεξιών μορφωμάτων και μερίδας της πατριωτικής αριστεράς. Αυτή η διαδικασία ξεκίνησε στο Κίνημα των Πλατειών και τις κινητοποιήσεις ενάντια στα μέτρα των μνημονίων,[1] συνεχίστηκε στα συλλαλητήρια ενάντια στη Συμφωνία των Πρεσπών[2] και ολοκληρώθηκε στο κίνημα άρνησης της πανδημίας και των εμβολίων, όπου σε αυτήν εντάχθηκαν επιπλέον άτομα και ομάδες που προέρχονται από τον αντιεξουσιαστικό χώρο.[3]

Στις γραπτές παρεμβάσεις που κάναμε τον προηγούμενο χρόνο ενάντια σε αυτό το νέο αντιδραστικό ρεύμα εστιάσαμε κυρίως στον «ατομικιστικό ανορθολογισμό, ακροδεξιάς ή μεταμοντέρνας απόχρωσης», ως το ιδεολογικό υπόβαθρο της σύγκλισης ακροδεξιών, από τη μια μεριά, και αριστερών/αντιεξουσιαστών από την άλλη. Εξετάσαμε το πώς και οι δύο πλευρές απορρίπτουν συνολικά τη νεωτερικότητα και τον Διαφωτισμό. Αναφερθήκαμε στην, ιδεολογικά εθνικιστική, αντιδραστική εναντίωση στην «παγκοσμιοποίηση» και τον «ιμπεριαλισμό» ως στοιχείο που εμπνέει και τις δύο πτέρυγες, με καταστατική θέση του νέου ακροδεξιού ρεύματος την υπεράσπιση της «εθνικής κοινότητας» και του ίδιου του «έθνους-κράτους» έναντι της «παγκόσμιας ελίτ» που θέλει να καταστρέψει τα έθνη και τα συκοφαντεί,[4] τονίζοντας ότι «η πολιτική βάση αυτής της σύγκλισης … Read the rest